Mijn lief bakt gehaktballen als de beste. Krokant gekorst, zalig smeuïg en nét genoeg kaneelsmaak. Heerlijk is dat. Een vergelijkende smaaktest drong zich echter op, want Stockholm bleef maar in mijn hoofd hangen als daar-móet-ik-dit-jaar-geweest-zijn-want-het-duurt-nu-al-zo-lang-en-we-zouden-zo-goed-bij-elkaar-passen-stad. En dan heb ik het niet meer alleen over hun köttbullar, kaneelbollen en koffie. Ook met literaire grootheden als Stieg Larsson, Astrid Lindgren en August Strindberg leek de match groot. Dus reisde ik naar Stockholm, waar de drie me bij de schrijvershand namen en hun verhaal deden over hun geliefde Stockholmse wijk.

Het thriller-gehalte van gepekelde zalm

Auteur: Stieg Larsson (1954 – 2004)

Wijk: Södermalm

Toen zijn hart het in 2004 begaf, bleef Stieg Larssons familie achter met de drie manuscripten van zijn Millennium-trilogie, ongepubliceerd. Van een nalatenschap gesproken, want het werden wereldwijd (verfilmde) beststellers. Alles draait rond de moorden die Mikael Blomkvist, journalist-uitgever van het tijdschrift Millennium, en Lisbeth Salander, getatoeëerde computerhacker met een duister verleden, proberen op te lossen. Waar? Juist, ja. In Stockholm. Beter gezegd: in Södermalm, het hippe en creatieve zuidereiland waar Larsson ook zelf woonde en werkte.

Het Stockholm Stadsmuseet organiseert een twee uur durende Millennium Tour, maar wij kopen gewoon de Millennium Map en leiden onszelf rond. Met stevige sneakers aan onze voeten beklimmen we de heuvels die leiden naar de fictieve appartementen van Blomkvist (Bellmansgatan 1) en Salander (Fiskargatan 9). Volgende stop wordt Mellqvist Kaffebar, nu gewoon Kaffebar, waar Larsson zelf graag kwam – het kantoor van zijn tijdschrift Expo bevond zich erboven – en er ook zijn koffieverslaafde Blomkvist vaak laat rondhangen. In Götgatan vinden we dan weer de fictieve redactie van Blomkvists tijdschrift Millennium, en wat verderop de 7-Eleven-supermarkt waar Salander dikwijls armenvol Billy’s Pan Pizza koopt.

Waar Salander nóg graag over de vloer kwam, is Kvarnen, een restaurant annex bierhal uit 1908 met Zweedse klassisk husmanskost. Hier sprak ze elke dinsdag af met haar feministische vriendinnen uit de rockband Evil Fingers. Een uitstekende plek voor ons avondeten, dus! In een gezellig houten decor laten we een sympathieke ober een mandje roggecrackers met boter onder onze neus schuiven, gevolgd door een rendierstoofpotje en licht gepekelde zalm met dille-roomaardappelen. Maar Salander hield misschien meer van bier en pizza?

Kvarnen – Tjärhovsgatan 4

Koffie en andere Zweedse klassiekers

Auteur: August Strindberg (1849 – 1912)

Wijk: Vasastan

Zweden heeft een lange literaire traditie, en August Strindberg – toneelschrijver, dichter, romancier – schreef gretig mee aan dat verleden. In de winkelstraat Drottninggatan, in het drukke stadscentrum, kijk je best even van de winkels naar de grond, want in roestvrij staal zijn hier citaten uit zijn romans en gedichten ingelegd. Even verderop stap je de wereld van Strindberg binnen in het Strindbergmuseet, met zijn gereconstrueerd appartement en expo’s over zijn leven en werk.

Strindbergsmuseet – Drottinggatan 85

Niet alleen Strindberg, ook Lindgren en Larsson kan je lezen in de Stadsbibliotek, op een boogscheut van het museum. En ook als je geen boekenliefhebber bent, is dit modernistische gebouw adembenemend, getuige mijn lief. De cirkelvormige bibliotheek met trapjes naar de twee verdiepingen, de feeërieke voorleeshoek en de nostalgische studiezaal: het doet bijna filmisch aan. Het was in 1928 bovendien een ware doorbraak toen ze geopend werd, want hier konden Zweden voor het eerst boeken uitzoeken zonder hulp van een bibliothecaris.

Stadsbibliotek – Sveavägen 73

Genoeg boeken gezien, tijd voor fika. En die nemen we bij Kaffeverket, een uiterst innemend koffiebarretje in fris blauwgroen met een veel te snel in het oog springende toog taarten. ‘Die worteltaart met wit glazuur en blauwe bessen, graag.’ Een perfecte koffie erbij, en we zijn weer even stil. Een rijkelijk belegde boterham had vast ook heerlijk gesmaakt, want hun brood komt van buurman Bakery and Spice, verser dan vers dus. Aanrader!

Kaffeverket – Sankt Eriksgatan 88

Over magie en een moestuin

Auteur: Astrid Lindgren (1907 – 2002)

Wijk: Vasastan & Djurgården

En dan is er nog Astrid Lindgren, jeugdboekenheldin van ons allen. Althans toch van mij. En klaarblijkelijk ook die van Stieg Larsson, want hij creëerde Lisbeth Salander als een volwassen versie van Pippi Langkous – rebels, extravagant – en ook Mikael ‘Kalle’ Blomkvist verwijst spottend naar een van haar personages, Superdetective Blomkwist.

Lindgren woonde de laatste zestig jaar van haar leven in een appartement dat uitkeek over het groene Vasaparken, waar je tijdens een rondleiding meer te weten komt over haar schrijversleven. Omdat het park regelmatig in haar verhalen voorkomt, werd het terras aan de voorzijde naar haar genoemd.

Appartement Astrid Lindgren – Dalagatan 46

In het magische kindermuseum – en het is ook écht voor kinderen – Junibacken stap je Astrid Lindgrens verbeelding en die van andere kinderboekenmakers binnen. De Story Train rijdt je doorheen de fictieve werelden die ze in haar boeken creëerde: Ronja de roversdochter, Michiel van de Hazelhoeve en – wie kent haar niet – Pippi Langkous. Plus: in het museum ligt de grootste kinderboekhandel van Zweden!

Junibacken – Galärvarvsvägen 8

Na een rustige wandeling op het groene eiland Djurgården komen we bij Rosendals Trädgård, een biodynamische stadsmoestuin waar fruit, groenten, kruiden en bloemen worden verbouwd. Onze groene vingers begonnen wat te hard te jeuken in de serres, dus dronken we maar wat ecologische limonade in het gezellige Rosendals Trädgårdkafé, waar ze seizoensgerechten uit eigen tuin en gebak uit hun artisanale bakkerij serveren. Op het eerste zicht hippe geitenwollensokken, maar eens je er je hart ophaalt, wil je er niet meer weg. En dat geldt voor heel Stockholm, trouwens.

Rosendals Trädgård – Rosendalsterrassen 12